Ακτινιδιά: Πλήρης οδηγός καλλιέργειας

 Η καλλιέργεια του ελληνικού ακτινιδίου άρχισε σιγά σιγά να κατακτά τις αγορές του κόσμου.

Λόγω του υψηλού εισοδήματος που προσφέρει και του μεγάλου όγκου παραγωγής είναι μια καλλιέργεια που θα πρωταγωνιστήσει στην ελληνική δεντροκομία τα επόμενα χρόνια

Έδαφος

Το έδαφος, που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για την εγκατάσταση, οργώνεται πριν απ' τη φύτευση σε βάθος 30-40cm. Το όργωμα αποσκοπεί στην καταστροφή των πολυετών ζιζανίων και στην αφρατοποίηση του εδάφους, που είναι απαραίτητη για την καλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των δένδρων. Πριν απ' το όργωμα λαμβάνονται δείγματα εδάφους και γίνονται αναλύσεις και ανάλογα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης καθορίζεται το είδος και η ποιότητα των χημικών λιπασμάτων, που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των δέντρων. Συνιστάται κατά τη προετοιμασία η προσθήκη 4-6 τόνων κοπριάς, 25-35Kg υπερφωσφορικού και 25-35Kg θειικού καλίου. Η φύτευση των δενδρυλλίων γίνεται με μπάλα χώματος και χρονικά από τον Νοέμβριο μέχρι αργά την άνοιξη. Σε παγετόπληκτες περιοχές συνίσταται να φυτεύονται μετά τη διέλευση των παγετών.

Συστήματα φύτευσης

Η ακτινιδιά φυτεύεται κατά ορθογώνια παραλληλόγραμμα ή γραμμές. Οι αποστάσεις φύτευσης της ακτινιδιάς, ανάλογα με το σύστημα μόρφωσης είναι οι εξής.

Γραμμοειδές: Μεταξύ των γραμμών 4-5m και επί της γραμμής 6-7m

Ημικρεβατίνα: Μεταξύ των γραμμών 5-5,5m και επί της γραμμής 6-6,5m

Κρεβατίνα: Μεταξύ των γραμμών 4-5,5m και επί των γραμμών 5,5m

Λίπανση

Κατά την εγκατάσταση του οπωρώνα.

Πριν από την εγκατάσταση είναι σκόπιμη η ενσωμάτωση με όργωμα στο έδαφος οργανικής ουσίας (κοπριά), φωσφορικών και καλιούχων λιπασμάτων. Οι ποσότητες είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων και κυρίως των φυσικών ιδιοτήτων και της χημικής σύστασης του εδάφους.

Για το λόγο αυτό πριν από κάθε εγκατάσταση ακτινιδεώνα πρέπει να προηγείται εδαφολογική ανάλυση.

Ενδεικτικές τιμές είναι 30-35 κιλά P2O5/στρέμμα και 25-30 κιλά Κ2Ο/στρέμμα. Αναφορικά με την προσθήκη οργανικής ουσίας, συστήνεται η χορήγηση 2-3 τόνων ‘χωνεμένης’ κοπριάς ανά στρέμμα κάθε 2-3 έτη στα τέλη του φθινοπώρου με αρχές του χειμώνα. Εναλλακτικά, μπορεί να γίνει εγκατάσταση φυτών χλωρής λίπανσης το φθινόπωρο και ενσωμάτωσή τους στο έδαφος την άνοιξη.

Σε παραγωγικά δέντρα

Διάφορες τροφοπενίες σε φύλλα

Ασβέστιο. Στις περιοχές με όξινα εδάφη και όπου η σχέση ασβέστιο/μαγνήσιο είναι πολύ χαμηλή χρησιμοποιείται η ασβεστούχος νιτρική αμμωνία και μετασυλλεκτικά γίνεται εφαρμογή νιτρικού ασβεστίου. Για τη βελτίωση της σκληρότητας και της αντοχής των καρπών σε ασθένειες πραγματοποιούνται ψεκασμοί με διάφορα σκευάσματα ασβεστίου.

Μαγνήσιο. Χορηγούνται 6-8 μονάδες μαγνησίου κυρίως σε όξινα εδάφη και εκεί όπου η σχέση ασβέστιο/μαγνήσιο είναι πολύ υψηλή. Το νιτρικό μαγνήσιο χορηγείται με ψεκασμό μετά από τη συγκομιδή σε συγκέντρωση 1,5% ή μετά από την καρπόδεση με 0,5%.

Mαγγάνιο. Ενσωματώνονται στο έδαφος περίπου 50 gr θειϊκού μαγγανίου/δέντρο ή το θειικό μαγγάνιο εφαρμόζεται το χειμώνα με ψεκασμό σε συγκέντρωση 2% ή εφαρμόζονται χηλικές μορφές του μαγγανίου την περίοδο της έντονης βλάστησης την άνοιξη.

Ψευδάργυρος. Στο έδαφος εφαρμογή λιπασμάτων ψευδαργύρου, μπορεί να γίνει μόνο σε όξινα εδάφη. Η αντιμετώπιση της ανεπάρκειας ψευδαργύρου γίνεται κυρίως με ψεκασμούς κατά τη χειμερινή περίοδο ή την άνοιξη. Ο θειικός ψευδάργυρος εφαρμόζεται το χειμώνα πριν από τη διόγκωση των οφθαλμών σε συγκέντρωση 2,5%. Για αποφυγή φυτοτοξικότητας ο ψεκασμός πρέπει να απέχει 15 ημέρες τουλάχιστον μετά από κλάδευμα και 1 μήνα πριν ή μετά από ψεκασμό με χειμερινούς πολτούς.

Σίδηρος. Η ανεπάρκεια του σιδήρου είναι η πιο ορατή τροφοπενία που παρατηρείται σε εδάφη με μεγάλη περιεκτικότητα ασβεστίου και ως εκ τούτου με υψηλό pH. Η αντιμετώπιση της χλώρωσης γίνεται στη πράξη με τη χρήση οργανικών (χηλικών) ενώσεων σιδήρου.

Κλάδεμα

Τα πιο δημοφιλή σχήματα μόρφωσης του ακτινιδίου είναι το γραμμοειδές (κορδόνι), η ημικρεβατίνα και η κρεβατίνα ή πέργολα. Τα σχήματα αυτά χρειάζονται ειδική υποστήριξη με μόνιμους πασσάλους και χονδρά σύρματα. Επί πλέον, κάθε φυτό πρέπει να φυτευτεί μεταξύ δύο πασσάλων για καλύτερο καταμερισμό του φορτίου, όταν φορτωθούν με καρπούς.

Γραμμοειδές

Το σχήμα αυτό μπορεί να φέρει 2 ή 3 παραγωγικές μονάδες βλάστησης, με τους κύριους κλάδους (τύπου βραχίονα) σε οριζόντια κατεύθυνση κατά μήκος των συρμάτων του συστήματος υποστήριξης και σε αρκετή απόσταση μεταξύ των καθ' ύψος. μέχρι ύψους 2-2,5m από το έδαφος. Τα φυτά διαμορφώνονται με ένα μόνο κορμό ή με 2-3 κορμούς από τους οποίους ο πιο ισχυρός κατευθύνεται μέχρι το υψηλότερο σύρμα και στη συνέχεια κάμπτεται προς τη μία πλευρά για να σχηματίσει τον πρώτο οριζόντιο κλάδο (κορδόνι) δια της επιμηκύνσεώς του. Από τον κλάδο αυτό θα σχηματιστεί και ο δεύτερος οριζόντιος κλάδος (κορδόνι) προς την αντίθετη ακριβώς πλευρά

Ημικρεβατίνα

Το σχήμα αυτό μπορεί να σχηματιστεί από μια μόνον παραγωγική μονάδα βλάστησης, που να είναι στηριγμένη σε σύρμα και σε ύψος 1,80-2m από το έδαφος. Στο ύψος αυτό και σε απόσταση 80-100cm από το κεντρικό σύρμα, και προς τις δύο πλευρές του, τοποθετούμε 2-4 σύρματα, που προσδένονται σε ισχυρά οριζόντια δοκάρια. Η παραγωγική μονάδα βλάστησης θα σχηματιστεί από τον αυξανόμενο καρπό, που στο ύψος των συρμάτων κάμπτεται προς τη μία πλευρά, για να σχηματιστεί ο οριζόντιος κεντρικός κλάδος (κορδόνι) προς την αντίθετη ακριβώς πλευρά, σε περίπτωση μονό-κορμού φυτού. Στη συνέχεια σχηματίζονται οι καρποφόροι κλάδοι, που υποβαστάζονται από τα σύρματα.

Πέργολα

Στη διαμόρφωση του σχήματος αυτού το φυτό πρέπει να έχει δύο κορμούς και πολλούς οριζόντιους κλάδους (κορδόνια) από τους οποίους θα αναπτυχθούν βλαστοί, που θα σχηματίσουν τους καρποφόρους κλάδους. Οι καρποφόροι αυτοί βλαστοί απλώνονται πάνω από τα σύρματα και υποβαστάζονται από αυτά.

Κατά τη διάρκεια μόρφωσης των σχημάτων είναι αναγκαίο να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για τους κύριους βλαστούς που θα αποτελέσουν τους κορμούς, καταβάλλοντας προσπάθεια να τους προστατεύσουμε από τους ισχυρούς ανέμους, όταν αναπτύσσονται, και να περιορίσουμε τον αριθμό των άλλων βλαστών, που εκπτύσσονται από τη βάση του φυτού, για να αποφευχθεί ενδεχόμενος ανταγωνισμός. Οι βλαστοί των κύριων κλάδων (κορδονιών) συντέμνονται κατά την περίοδο του καλοκαιριού σε 8-10 οφθαλμούς, για το γραμμοειδές σχήμα, και σε μήκος 80-100cm για την ημικρεβατίνα, δένοντάς τους στα πλευρικά σύρματα. Στην κρεβατίνα οι βλαστοί αυτοί μπορεί να είναι μακρύτεροι ή κοντότεροι, ανάλογα με τη ζωηρότητά τους και το χώρο που έχουν καταλάβει.

Άρδευση

Η ακτινιδιά χρειάζεται σταθερή υγρασία,κυρίως στο επιφανειακό εδαφικό στρώμα, όπου κατανέμονται οι περισσότερες ρίζες, αλλά σε ποσότητα τέτοια που να μην προκαλεί προβλήματα ασφυξίας στο ριζικό σύστημα. Άρα από τον 1ο χρόνο και καθόλη τη διάρκεια ζωής του ακτινιδεώνα είναι αναγκαίο να διενεργούνται συχνά ποτίσματα, ίσως και κάθε 2η μέρα, κατά τη βλαστική περίοδο και ιδιαίτερα κατά την καρπόδεση και καθόλη τη περίοδο αύξησης του καρπού, παρέχοντας κάθε χρόνο τουλάχιστον 700-800mm νερού κατά μονάδα επιφάνειας με πότισμα. Η έλλειψη νερού την άνοιξη προκαλεί συστροφή στα νεαρά φύλλα, με περιφερειακό κάψιμο, ενώ αργά το καλοκαίρι παρατηρείται πρόωρη φυλλόπτωση και αναστέλλεται η ανάπτυξη του καρπού. Φυλλόπτωση μπορεί να προκληθεί και από ισχυρούς ανέμους, λόγω της έντονης διαπνοής των φύλλων. Η συχνότητα των ποτισμάτων εξαρτάται από την υδατοϊκανότητά του εδάφους και από τις επικράτουσες κλιματικές συνθήκες. Όταν δεν βρέχει, απαιτούνται 2 ποτίσματα την εβδομάδα. Η περιεκτικότητα του νερού ποτίσματος σε ολικά άλατα πρέπει να είναι μικρή (μικρότερη από 700ppm) όταν το πότισμα γίνεται με αυλάκια και επίσης μικρότερη από 300ppm όταν το πότισμα γίνεται με το σύστημα στάγδην.

Ασθένειες - εχθροί

Βαμβακάδα

Αποτελεί τον σοβαρότερο εχθρό της ακτινιδιάς. Προσβάλλει τον κορμό, τους κλάδους και τους καρπούς. Έχει τρεις γενιές το έτος. Διαχειμάζει με τη μορφή του ακμαίου θηλυκού και από τα μέσα Απριλίου ξεκινούν οι ωοτοκίες. Την περίοδο αυτή εμφανίζεται ο μεγαλύτερος αριθμός μετακινούμενων ακάλυπτων προνυμφών. Ζημιές που προκαλεί: Απορροφά χυμούς από το φυτό με αποτέλεσμα τη σταδιακή εξασθένισή του Προχωρημένη προσβολή μπορεί να προκαλέσει ξήρανση σε κληματίδες, βραχίονες και ακόμη και σε ολόκληρα φυτά. Σημαντικές είναι οι ζημιές στους καρπούς, όπου στα σημεία προσβολής πληγώνεται η επιδερμίδα με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται σήψεις, να μειώνεται ο χρόνος διατήρησης των καρπών και να υποβαθμίζεται η ποιότητά τους και η εμπορική τους αξία.

Κατάλληλη περίοδος για τη χημική καταπολέμησή του εχθρού είναι η περίοδος που εμφανίζεται ο μεγαλύτερος αριθμός ακάλυπτων μετακινούμενων προνυμφών (Απρίλιος-Μάιος) -Αργότερα οι προνύμφες αποκτούν προστατευτικό κάλυμμα το οποίο είναι ικανό να τις προστατεύσει από το υγρό των ψεκασμών και έτσι η καταπολέμησή τους να είναι πολύ δύσκολη και αναποτελεσματική. -Οποιαδήποτε επέμβαση με εντομοκτόνα, για να είναι επιτυχής, πρέπει να γίνεται όταν υπάρχουν οι νεαρές προνύμφες 1ης και 2ης ηλικίας και μετά από προσεκτική παρακολούθηση του εντόμου.

Βακτηριακό Έλκος

Τα κύρια συμπτώματα που προκαλεί το παραπάνω βακτήριο είναι: Μικρά σταγονίδια γαλακτόχρωμου υγρού κατά τη διάρκεια του χειμώνα στην επιφάνεια του κορμού, καθώς και των κύριων και δευτερευόντων κλάδων. Μεταχρωματισμό του φλοιού στα σημεία απ' όπου βγαίνει το υγρό. Τα παραπάνω συμπτώματα είναι πιο εμφανή αργά το χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης με τη διακοπή του λήθαργου των φυτών. Σε σοβαρά προσβεβλημένους κύριους κλάδους, οι οφθαλμοί δεν εκπτύσσονται ή αν εκπτυχθούν, οι νεαροί βλαστοί σύντομα παρουσιάζουν μάρανση και ξηραίνονται. Κάποιες φορές παρατηρείται ανάπτυξη πολλών ζωηρών βλαστών (λαίμαργων) προερχόμενων από οφθαλμούς που βρίσκονται σε υγιή τμήματα του κορμού κοντά στο λαιμό του φυτού. Την άνοιξη και συνήθως από την άνθηση και μετά , τα φύλλα παρουσιάζουν νεκρωτικές κηλίδες. Τα μικρής ηλικίας φυτά είναι περισσότερο ευπαθή σε προσβολές από το παθογόνο. Αργότερα, τα φυτά παρουσιάζουν μάρανση που ξεκινά από την κορυφή. Την άνοιξη μπορεί να προσβληθούν και ζωηροί βλαστοί. Συμπτώματα εμφανίζονται και στα άνθη. Τα προσβεβλημένα άνθη σε μεγάλο ποσοστό αποκτούν καστανό χρώμα και μαραίνονται χωρίς να ανοίξουν.

Για την αντιμετώπιση του βακτηρίου κατά τη τρέχουσα περίοδο συνιστώνται προληπτικοί ψεκασμοί φυλλώματος, από τα πρώτα φύλλα έως την ανάπτυξη των καρπών, με κατάλληλο μυκητοκτόνο, και όχι αργότερα από 90 ημέρες προ της συγκομιδής. Από την έναρξη της καρπόδεσης μέχρι την πλήρη ωρίμανση των καρπών μπορεί να εφαρμόζονται ψεκασμοί με εγκεκριμένο σκεύασμα του Bacillus sybtilis, με διάστημα 3 ημερών προ της συγκομιδής.